مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری

سمپوزیوم آبله میمونی روز پنج شنبه مورخ 31 شهریور ماه 1401 با حضور 170 نفر از پزشکان و پرستاران در محل سالن ابن سینای دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد. دکتر مسعود مردانی، دبیر علمی سمپوزیوم گفت: این اولین سمپوزیوم کشوری هست که توسط مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با همکاری مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی برگزار می شود.

در این برنامه دکتر شهنام عرشی، استاد گروه عفونی د.ع پ شهید بهشتی و سرپرست مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت متبوع، دکتر ابراهیم قادری، رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت و دانشیار گروه اپیدمیولوژی و آمار دانشگاه علوم پزشکی کردستان، دکتر بهزاد امیری، رئیس گروه مدیریت بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، دکتر علی ملکی، استادیار ویروس شناسی سازمان انستیو پاستور ایران و دکتر فهمیه هداوند، مدیر برنامه پیشگیری و کنترل عفونت های بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به عنوان سخنران حضور داشتند.   

اپیدمیولوژی بیماری آبله میمونی در ایران و جهان:

دکتر مردانی ضمن بیان موارد بالا ادامه دادند: همانطوری که اطلاع دارید موارد ابتلا به بیماری کرونا به نحو چشمگیری در دنیا کاهش پیدا کرده است و بیماری در حال تمام شدن است. در ایران نیز موارد بیماری خیلی کم شده و تخت های بیمارستانی از بیماران مبتلا به کرونا تخلیه شده است. در ICUهای بیمارستانها، بیماران غیر کرونایی بستری هستند، موارد سرپایی اگر چه هنوز به صفر نرسیده ولی خوشبختانه به نحو چشمگیری کاهش یافته است. ایاشن ادامه دادند بعد کرونا، بیماری تحت عنوان "آبله میمونی" (Monkeypox)پیدا شد که توجه جامعه جهانی را به سمت خودش جلب کرد. اولین مورد آبله میمونی در انسان در سال 1970 تشخیص داده شد. موارد بیماری خیلی ناچیز و از کشورهای آفریقایی گزارش می شد. با مسافرت به این کشورها، ویروس بدفعات از آفریقا به کشورهای دیگر وارد شده است. در سال 2003  در آمریکا ( 72 مورد)، در سال 2017 در نیجریه، از سال 2018 تا 2021 در اسرائیل (یک مورد)، در سال 2019 در سنگاپور (یک مورد)، در سال 2021 در انگلستان و ایرلند (چهار مورد، سال 2021) ، ولی اکثر موارد از اول ژانویه تا اکتبر 2021 در کشور جمهوری کنگو (2700 مورد بیماری و 72 مرگ) گزارش شد.

شیوع بسیار بالای این بیماری طی  چند ماه اخیر گزارش شده است. تا 19 سپتامبر 2022 که آمار سازمان جهانی بهداشت منتشر شده، 61753 مورد آبله میمونی از سطح 105 کشور دنیا به ثبت رسیده است. خوشبختانه موارد مرگ و میر بیماری مثل کرونا بالا نیست و کل مرگ و میر این بیماری در سطح دنیا 23 مورد بوده است که فرم شدید بیماری را داشته اند. ایران نیز جزو کشورهایی بود که یک مورد مبتلا در آن اخیراً گزارش شد. فرد مبتلا از کشور کانادا به ایران آمده بودند و علائم بیماری در همسر ایشان نیز گزارش شده بود. بنابراین تاکنون عمدتاً 2 مورد در کشورمان مشاهده شده است. خوشبختانه بیمار تحت مراقبت شدید بوند و بهبود پیدا کردند و از سرایت بیماری به سایر افراد جامعه جلوگیری شد. نکته حائز اهمیت این است که اکثر کشورهای همسایه ما، بخصوص کشور ترکیه و امارت متحده عربی، عربستان سعودی  و حتی بحرین و چند کشور دیگر، مواردی از این بیماری را گزارش کرده اند و به نظر می رسد با توجه به مراودات با کشورهای همسایه، امکان ابتلای عزیزانمان که به این کشورها مسافرت می کنند، وجود دارد و باید سیستم بهداشتی، درمانی کشور آمادگی و اقدامات لازم برای برخورد با موارد بیماری را داشته باشد. نکته ای که اپیدمی آبله میمونی را منحصر به فرد می سازد، بروز آن در افراد هموسکچوال است (آقایانی که با همجنس خودشان تماس جنسی دارند). 97.4% بیماری در آقایان گزارش شده است و  90.9% درصد موارد بیماری در آقایان  MSM (Man who has Sex With Man)در دنیا گزارش شده است، یعنی مردهایی که با مرد تماس جنسی دارند. در کشور ما آماری در خصوص همجنس گرایی وجود ندارد. با این وجود مشاهدات میدانی حاکی از آن است که موارد همجنس گرایی در کشور وجود دارد. ولی تا کنون موردی از بیماری آبله میمونی در این افراد در ایران گزارش نشده است. با توجه به اینکه افراد همجنس گرا  بالاترین آمار بیماری را در دنیا به خود اختصاص داده بودند این افراد را از بیماری HIVمورد بررسی قراردادند و به نتایج جالب توجهی دست یافتند. در یک مطالعه 44.2% و در مطالعه دیگر 50% موارد HIVمثبت گزارش شدند. پس می توان نتیجه گرفت جهت پیشگیری از بیماری آبله میمونی در کشور، باید روی افراد HIVمثبت و افراد همجنس گرا یا افرادی که تمایلات همجنسگرایی دارند، نظارت دقیق تری داشته باشیم.

استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار داشتند سازمان جهانی بهداشت ریسک این بیماری را در جهان در سطح متوسط گزارش کرده ولی نکته ای که حائز اهمیت است این است که به نظر می رسد سرنوشت بیماری آبله میمونی به فرم بیماری بیماری کووید در نخواهد آمد، چون علائم این بیماری کاملا با کووید متفاوت است و تفاوت های زیادی با هم دارند.

دکتر مردانی در ادامه سخنان خود به نکته جالبی اشاره کردند و اظهار داشتند با توجه نام بیماری آبله میمونی و قبحی که اسم این بیماری در سطح دنیا برای مبتلایان ایجاد کرده است و انگ هایی که به این بیماران زده  شده است، سازمان جهانی بهداشت درصدد تغییر نام بیماری است و در آینده نزدیک به احتمال زیاد اسم بیماری تغییر خواهد یافت.

علائم بیماری آبله میمونی:

علائم بیماری شامل تب، سردرد، دردهای استخوانی و عضلانی، درد پشت و کاهش انرژی است که با بزرگی غدد لنفاوی ناحیه پشت گوش، سر و گردن همراه می شود، سپس بیمار دچار بثورات جلدی ابتدا در ناحیه صورت، دست ها و کف پا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی می شود.

نکته قابل توجه این است که اکثر بیماران بدون درمان خودبخود در موارد خفیف بهبودی پیدا می کنند ولی تعداد بسیار کمی هم ممکن است به فرم شدید بیماری گرفتار شوند.

راههای انتقال آبله میمونی:

تماس مستقیم با فردی که دچار علائم بیماری باشد، از راه های انتقال بیماری است که این انتقال از راه تماس پوست به پوست، صورت به صورت، دهان به پوست و لمس حوله و وسایل آلوده فرد مبتلا توسط پرستار یا اطرافیان  بیمار ایجاد می شود.

پیشگیری از آبله میمونی:

جهت پیشگیری از آبله میمونی می بایست از تماس مستقیم با بیماران علامت دار جدداً پرهیز نمود که این تماس  شامل تماس های پوست به پوست، تماس های رو در ر و تماس دهان به پوست  می باشد. نکته قابل توجه،  انتقال بیماری از راه مقاربت جنسی است که 6تا 8 هفته بعد از بهبود،  تماس جنسی با این افراد  نباید برقرار شود.

ششتشوی مکرر دست ها و استفاده از وسائل محافظتی شامل ماسک، گان، دستکش، عینک و شیلد محافظتی در برخورد  با این بیماران و یا تماس با حوله، ملحفه و وسایل بیمار ضروری است.

برخلاف تمامی بیماریهای منتقله توسط مقاربت، استفاده از کاندوم ممکن است نتواند باعث جلوگیری از انتقال در اثنای تماس جنسی ایجاد نماید. اگر چه می تواند از بروز بیماریهای مقاربتی مثل HIV،  سوزاک و کلامدیا جلوگیری کند.

جهت پیشگیری از این بیماری تاکنون دو نوع واکسن تاییدیه مراجع ذیصلاح را اخذ نموده است. واکسن ACAM2000یک واکسن حاوی ویروس زنده است که در سال 2007 اجازه استفاده گرفته و بر علیه آبله و آبله میمونی محافظت ایجاد می کند ولی متاسفانه در بیماران با نقص ایمنی نمی توان از این واکسن استفاده نمود. واکسن بعدی   JYNNEOSاست که در کشور دانمارک ساخته شده است. خوشبختانه این واکسن نمی تواند به فرم ویروس زنده درآید و در افراد با نقص ایمنی می توان آن را استفاده نمود و در حال حاضر در پرسنل پزشکی که در ریسک بالای انتقال بیماری محسوب می شوند به صورت پیشگیری قبل از تماس استفاده می­شود. ضمناً این واکسن برای پرسنل آزمایشگاهی که با ویروس آبله میمونی یا کار می کنند یا در تیم پاسخ سریع به این بیماری مشارکت دارند تجویز می شود ولی برای مردم عادی در کشور توصیه نمی شود. ایشان یادآور شدند کلیه عزیزانی که تا قبل از سال 1980 واکسن آبله را تلقیح نموده اند به میزان 85% در برابر آبله میمونی مقاومند و به نظر می رسد به صورت نسبی استعداد کمتری برای ابتلا به این بیماری نسبت به افرادی که این واکسن را دریافت نکرده اند، دارند.