مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری

دکتر مسعود مردانی استاد گروه بیماریهای عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا گفتند: همانطوری که مطلع هستید بعد از گذشت حدود ۳ سال، بیماری کرونا رو به پایان است و در حال تبدیل شدن به یک بیماری بومی در سطح دنیا و کشورمان است. نکته قابل ذکر این است که حدود ۳ سال گذشته در کشور، گردش ویروس آنفلوآنزا وجود نداشت و بازبینی آمارهای موارد مثبت ابتلا به آنفلوآنزا در کشور طی ۳ سال گذشته حاکی از آن است موارد ابتلا به آنفلوآنزا به طرز چشمگیری کاهش یافته است که این موضوع نشان می‌دهد گردش ویروس یا وجود نداشته یا اگر هم بوده به علت استفاده از وسایل حفاظتی مثل ماسک، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و احتیاطات همه جانبه از سوی مردم باعث عدم ابتلای مردم به این ویروس شده است. نکته حایز اهمیت دیگر این است که مردم طی این ۳ سال به علت اولویت قراردادن بیماری کرونا، عدم دسترسی یا محدود بودن واکسن آنفلوآنزا، این واکسن را نزده اند. به همین علت جمعیت جوان کشور، بخصوص دانش آموزهای مدارس ابتدایی و مهد کودک‌ها اصلا آنتی بادی  محافظت کننده بر علیه این بیماری را در بدنشان ندارند. دکتر مردانی در ادامه سخنان خود افزودند با عنایت به اینکه بیماری کرونا در حال اتمام است و محدودیت‌های کرونا برداشته شده و اکثر مردم  ماسک‌ها را برداشته‌اندو دور همی‌ها و مهمانی برقرار شده، در صورت ابتلا تنها یک نفر به ویروس آنفلوآنزا باعث انتقال سریع این بیماری به اطرافیانش بخصوص بیمارانی که ایمنی ندارند، خواهد شد. به همین علت امسال شاهد بروز موارد جدید آنفلوآنزا یک ماه قبل از زمان پیش بینی شده در کشور هستیم. در حال حاضر بیشترین موارد گزارش شده در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی  ویروس شناسی در افرادی که دارای علائم عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی هستند، بیشتر ویروس آنفلوآنزا است تا بیماری کرونا و سایر بیماریها. ایشان تاکید کردند با یک اپیدمی زودهنگام بیماری آنفلوآنزا در کشور مواجه شده‌ایمو وزارت بهداشت باید راه کارهای مناسبی جهت کنترل این بیماری ارائه دهد.

عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا به نکته مهمی اشاره کردند: امسال نحوه ابتلا به بیماری آنفلوآنزا نسبت به سالهای قبل خیلی متفاوتتر است، بدین صورت که بدنبال بازگشایی مدارس بعد از ۳ سال سکوت و سکون، بچه‌ها ویروس آنفلوآنزا را از مدارس به خانواده انتقال می‌دهند، اینها هسته اولیه اشائه ویروس آنفلوآنزا را در خانواده تشکیل می‌دهند و بقیه اعضای خانواده را به این بیماری مبتلا می‌کنند. در نتیجه امسال نقش دانش آموز‌ها در انتقال بیماری آنفلوآنزا به اعضای خانواده واضح و مشخص است و نکته مهم دیگر که باید به آن اشاره کرد این است متاسفانه والدین کشور ما بچه‌ها را در برابر این بیماری واکسینه نمی‌کنند، در حالی که طبق دستور العمل کمیته کشوری آنفلوآنزا، کودکان ۶ ماه تا ۶ سال، یکی از گرو ههای مهم و اولویت دار جهت واکسینه کردن این بیماری محسوب می‌شوند. اگر کودکان مدارس ابتدایی در زمان مناسب واکسینه می‌شدند از انتقال و شیوع بالای بیماری آنفلوآنزا به خانواده‌ها و جامعه جلوگیری می‌شد.

عضو هیأت موسس مرکز تحقیقات بیمارهای عفونی و گرمسیری دانشگاه بروز ناگهانی تب و بدنبال آن بدن درد، رخوت و سستی را  از علائم این بیماری ذکر کردند. تب ۲۴ تا  ۴۸ ساعت بالا است و بعد از آن کاهش می‌یابد و افرادی که به بیماری نقض ایمنی و بیماری خاصی مبتلا نیستند، بعد از ۳ تا ۵ روز بهبودی پیدا می‌کنند. افراد مبتلا به بیماری آنفلوآنزا ممکن است عطسه، سرفه و در موارد خیلی کم آبریزش بینی داشته باشند. ایشان ضمن اشاره به این علائم تاکید کردند علائم اصلی و افتراق کننده بیماری سرماخوردگی از بیماری آنفلوآنزا، عطسه و آبریزش بینی است و علامت اصلی بیماری آنفلوآنزا بروز ناگهانی تب و بدن درد است که حداکثر بعد از  ۴۸ ساعت شروع می‌کند به پایین آمدن و حال بیمار را نزار می‌کند. این بیماریها، بیماریهای خود محدود شونده هستند و اغلب با درمانهای علامتی مثل استفاده از تب برها و استامینوفن و در صورت سرفه استفاده از شربت دیفن هیدرامین یا دکسترومتورفان و در صورت آبریزش بینی استفاده از قرص‌های سرماخوردگی بزرگسالان یا شربت‌های خاصی که برای بچه‌ها در نظر گرفته می‌شود، بهبودی پیدا می‌کنند. دوره بیماری بین ۳ تا ۵ روز است و معمولا بدون عارضه بهبودی پیدا می‌کند

ایشان افراد بالای ۶۰ سال، کودکان ۶ ماه تا ۶ سال، خانم‌های باردار، افراد دارای نقص سیستم ایمنی مثل افراد  HIVمثبت، افرادا مبتلا به لوسمی و لنفوم بدخیم، افرادی که شیمی درمانی و رادیوتراپی می‌شوند، افرادی که پیوند مغز استخوان یا پیوند کلیه و کبد دریافت کرده اند، افرادی که عمل جراحی قلب را انجام داده اند، بیماران قلبی و ریوی، بیماران دیابتی، و بیماران تحت درمان با فرآورده‌های بیولوژیک و افراد تحت درمان با کورتون را جزء افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری آنفلوآنزا و عوارض این بیماری برشمردند. بدترین و کشنده‌ترین عارضه بیماری، عمدتاً سینه پهلو یا پنومونی است که منجر به بستری شدن بیمار در بیمارستان می‌شود و در افراد دچار بیماری بدخیم و نقص سیستم ایمنی متاسفانه می‌تواند منجر به مرگ این افراد شود. در آمریکا سالانه ۲۵۰ هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری آنفلوآنزا جان خود را از دست می‌دهند. در کشور ایران هم موارد ابتلا کم نیست  و مرگ و میر ناشی از ابتلا نیز مشاهده می‌شود. خوشبختانه این بیماری درمان مناسبی دارد، مصرف ۱۰ عدد کپسول اوسلتامیویر ۷۵ میلی گرم به مدت ۵ روز باعث بهبودی بیمار خواهد شد. قابل ذکر است هرچقدر تجویز دارو برای بیمار زودتر باشد، نتایج بهبودی بیمار بهتر و مشهودتر خواهد بود.   مدیر گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص واکسن‌های پیشگیری کننده بیماری آنفلوآنزا نیز توضیحات لازم را به این صورت ذکر کردند: خوشبختانه در کشور مان جهت پیشگیری از آنفلوآنزا، واکسن‌های موثر علیه این بیماری موجود هستند مثل واکسن‌های تولید کشور فرانسه، هلند و اخیراً واکسن تولید داخلی که جهت پیشگیری از این بیماری توصیه می‌شوند. بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوانزا در ماه‌های مهر و آبان است. بخصوص توصیه می‌شود افراد در معرض خطر مثل افراد بالای ۶۰ سال، کودکان ۶ ماه تا ۶ سال، خانم‌های باردار، افراد دارای نقص سیستم ایمنی  مثل افراد  HIVمثبت، بیماران قلبی و ریوی، دیابتی، بیماران مبتلا به آسم و… اگر ماه‌های مهر و آبان و حتی پاییز  واکسن نزده اند، سریعاً اقدام کنند. برای این گروه ها، واکسیناسیون در هر موقعی می‌تواند آنها را از ابتلاء به بیماری و عوارض آن، بستری شدن در بیماستان و مرگ نجات دهد.

استاد گروه عفونی دانشگاه در خصوص عوارض واکسن آنفلوآنزا اظهار داشتند، عمده واکسن‌های آنفلوآنزا عارضه زیادی ندارد و ممکن است افراد علائمی شبیه آنفلوآنزا پیدا کنند مثل بدن درد، تب و رخوت و سستی که برای بهبود این علائم استامینوفن توصیه می‌شود و بعد از ۲ تا ۳ روز هم معمولا خودبخود بهبودی پیدا می‌کنند. از عوارض شایع واکسیناسیون آنفلوآنزا درد و تورم و قرمزی در محل تزریق واکسن است که با گذاشتن حوله گرم در محل تزریق معمولا بهبودی پیدا می‌کند. ولی عوارضی که منجر به بستری شدن بیمار در بیمارستان و اسیب جدی باشد، مشاهده نشده است. از عوارض دیگر این واکسن که خیلی نادر است، سندرم گیلن باره است که بدنبال تزریق این واکسن ممکن است ایجاد شود که میزان آن یک در یک میلیون دریافت کننده واکسن آنفلوآنزا است که عارض زیاد قابل توجهی نیست و درصد شیوعش خیلی خیلی پایین است و معمولا اتفاق نمی‌افتد.

دکتر مردانی در خاتمه سخنان خود با توجه به شیوع بالای این بیماری در مدارس و انتقال آن به خانواده‌ها تاکید کردند: تمامی خانواده‌هاییکه افراد بالای ۶۰ سال دارند ضروری است هم خودشان و هم بچه‌هایشانرا  علیه بیماری آنفلوآنزا واکسینه کنند بخصوص اگر افراد مسن خانواده و خود بچه مدرسه‌ایدچار بیماری زمینه‌ایمثل آسم،   بیماری قلبی و شیمی درمانی… باشد. حتی در صورت سالم بودن افراد مسن خانواده سایر افراد خانواده باید برای مصونیت آنها از این بیماری، واکسن بزنند. ایشان همچنین متذکر شدند افراد در تمامی گروه‌های سنی که به آنفلوآنزا مبتلا شده اند، ۲ تا ۳ هفته پس از بهبودی تزریق واکسن آنفلوآنزا به علت جلوگیری از ابتلا به سوش‌های جدید این بیماری توصیه می‌شود.

استاد گروه عفونی توصیه کردند برای جلوگیری از بیماری آنفلوآنزا، غیر از تزریق واکسن رعایت مسائل بهداشت فردی یا اجتماعی حائز اهمیت است، شستشوی مکرر دستها باعث قطع زنجیره انتقال عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی از فرد مبتلا به فرد سالم می‌شود. در صورت ابتلا کودکان و بزرگسالان به بیماری آنفلوآنزا، باید از رفتن به مدرسه و سرکار خودداری کنند و در منزل استراحت کنند تا بهبودی حاصل شود. همچنین استفاده از دستمال‌های یکبار مصرف در محل کار و منزل جهت جلوگیری از انتشار بیماری در افراد مبتلا توصیه می‌شود.