مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری

دکتر مسعود مردانی استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دبیر علمی نخستین کنفرانس کشوری زیکا در ایران گفتند: زیکا یک بیماری ویروسی است که عمدتاً از طریق نیش پشه آلوده از جنس آئدس به انسان منتقل می شود. از دیگر راه های انتقال این ویروس، انتقال از مادر به جنین، تماس جنسی، ترانسفوزیون خون، پیوند بافت، اعضاء و از طریق آزمایشگاه می باشد.

دکتر مردانی در ادامه به تشریح علائم و نشانه های بالینی این بیماری پرداختند.  از زمان گزش پشه تا آشکارشدن اولین علایم بیماری حدود 10 روز طول می‌کشد. شایع‌ترین علامت نیز تب، بثورات جلدی، دردهای مفصلی و قرمزی چشم‌هاست که به طور معمول به شکل خفیف بروز می‌کند، اکثریت موارد ابتلا به زیکا بدون علامت است. به طوری که از هر پنج مبتلا ، فقط یک نفر علائم حاد بیماری را پیدا می کند. ایشان در ادامه گفتند: خانواده این ویروس می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های دیگر همانند تب دانگ، آنسفالیت ژاپنی و تب زرد شود.

همچنین از دیگر عوارض ابتلا به این ویروس شیوع سندروم گیلن- باره(Guillain-Barre) بوده که تاکنون1708 مورد آن در برزیل گزارش شده است. این بیماری را مردم ما بخوبی می‌شناسند، اما سندروم گیلن- باره یک اختلال ایمنی است که می‌تواند اندام تحتانی را مبتلا کرده ومنجر به فلج حاد شل اندام ها  شود. در فاصله اکتبر 2015 تا مارس 2016، 6776 مورد میکروسفالی ناشی از این بیماری در کشور برزیل گزارش شده که 208 مورد به مرگ نوزاد منجر شده است.

این فوق تخصص بیماریهای عفونی تاکید کردند: گرچه هنوز موردی از ابتلا به زیکا در کشور ما و خاورمیانه گزارش نشده، اما به دلیل آنکه بیماری‌های مرتبط با خانواده این ویروس همانند تب دانگ در این منطقه سابقه دارد، ممکن است بزودی شاهد بروز زیکا در این نواحی باشیم، از این رو مهم‌ترین راه مقابله با آن، پیشگیری و تأکید بر وارد نشدن ویروس به کشور ماست.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر هیچ واکسن یا داروئی برای درمان ویروس زیکا موجود نیست اظهار داشتند با توجه به اینکه زیکا ویروس از خانواده فلاوی ویروس بوده و همین خانواده عامل تب زرد و آنسفالیت ژاپنی نیز است و خوشبختانه برای این بیماری ها واکسن وجود دارد، دانشمندان امیدوارند که در آینده ای نزدیک بتوانند به تولید واکسن زیکا نائل شوند. ایشان ادامه دادند: درمان ضد ویروسی مختص به زیکا وجود ندارد و معمولاً در این راستا تداخلات پیشگیرانه جایگزین مبارزه با این ویروس شده است، اما این روش ها در حال حاضر فاقد روش های تکنولوژی پیشرفته است و بر روش های کنترل ناقل متمرکز است. روش پیشگیری  از عفونت، پرهیز از گزیده شدن به وسیله پشه ها است. پیشگیری عبارت است از کاهش پشه گزیدگی در نواحی که این بیماری شایع است. این تلاش ها عبارت ست از استفاده از مواد دفع حشرات، پوشاندن بدن با لباس، پشه بند، از بین بردن آب های راکد؛ زیرا این آب ها مکان تولید مثل پشه ها هستند. مقامات بهداشت برزیل پیشنهاد کردند که زوجین  بهتر است به دلیل شیوع بالای این بیماری، بارداری را به تعویق بیندازند و توصیه می شود زنان باردار به نواحی که این بیماری شیوع دارد، سفر نکنند.با توجه به اینکه گزیدگی با پشه معمولا در طول روز اتفاق می افتد، بنابراین اقدامات پیشگیرانه در طول فعالیت های روزمره به طور جدی توصیه می گردد. در طول روز می بایست از توری برای درب و پنجره استفاده شود تا از ورود پشه به داخل محیط جلوگیری شود. توجه به روش های صحیح و به موقع دفع زباله ها نیز می بایست در این رابطه مد نظر قرار گیرد چون لاستیک های مستعمل، زباله ها، ظروف شکسته و گلدان ها محل مناسبی برای زندگی پشه زیکا هستند.

دکتر مردانی ضمن اشاره به موارد بالا، گفتند با توجه به شرایط فیزیولوژیک کاهش قدرت سیستم ایمنی در دوران بارداری و احتمال بیشتر وقوع بیماریهای مرتبط با زیکا در این دوران و متعاقباً وقوع میکروسفالی جنین، بهتر است که زن باردار به مناطقی که در آن وقوع زیکا گزارش داده شده ، حتی المقدور سفر نکند. در صورتی که همسر و یا شریک جنسی زن باردار از مناطقی که زیکا در آن وجود دارد ، بازگشته است بهتر است تا آنجایی که امکان دارد از ایجاد ارتباط جنسی خودداری شود و در صورت ایجاد هر نوع رابطه، از رابطه جنسی محافظت شده استفاده کنند. بنابراین اقدامات موثر در راستای کنترل انتقال جنسی ویروس زیکا می تواند به کاهش چشمگیری در وقوع ابتلا منجر گردد.

ایشان همچنین متذکر شدند نکته مهم  قابل توجه دیگری که در رابطه با پیشگیری از ابتلا به ویروس وجود دارد توجه به احتمال انتقال این ویروس از طریق فرآورده های خونی است، که حتی الامکان از اهدای خون در افرادی که از مناطق آلوده  به ویروس بازگشته اند، جلوگیری شود و در مناطق آندمیک باید سابقه آلودگی فرد در این رابطه مد نظر قرار گیرد.