مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری

روز شنبه مورخ 21 بهمن ماه 1402 نشست خبری با دکتر مهرداد حقیقی، متخصص بیماریهای عفونی و رئیس بخش بیماریهای عفونی بیمارستان امام حسین (ع)، در خصوص طرح تحقیقاتی "بررسی فروانی عفونت هلیکوباکتر پیلوری و عوامل همراه آن در مبتلایان به دیابت نوع 2 در برخی از مراکز درمانی دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی و مازندران" در محل دفتر معاونت آموزش دستیاری و تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکیبه شرح ذیل برگزار شد:

1-آقای دکتر حقیقی موضوع تحقیق چه بود و چرا مورد توجه شما قرار گرفت؟

ارتباط باکتری هلیکوباکتر پیلوری و بیماری دیابت موضوع تحقیق بوده است. چندین مطالعه این رابطه را بررسی کرده‌اند و یافته‌ها تا حدودی متناقض هستند. برخی شواهد نشان می دهد که عفونت هلیکوباکتر پیلوری ممکن است با دیابت نوع 2 مرتبط باشد. عفونت ممکن است منجر به التهاب مزمن و مقاوم به انسولین شود و خطر ابتلا به دیابت 2 را افزایش دهد. علاوه بر این، عفونت هلیکوباکتر پیلوری با ترشح انسولین معیوب و ناکارامد مرتبط است که می تواند یک عامل خطر برای دیابت باشد. با این حال، ارتباط بین هلیکوباکتر پیلوری و کنترل قند خون در بیماران دیابتی بحث‌برانگیز است و تأثیر ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری بر کنترل قند خون در بیماران دیابتی هنوز نامشخص است. در حالی که برخی از مطالعات ارتباط مثبت بین هلیکوباکتر پیلوری و کنترل قند خون در بیماران دیابتی، به ویژه در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 را نشان می دهند، برخی دیگر هیچ بهبودی در کنترل قند خون بدنبال ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری در کوتاه مدت پیدا نکرده اند. بنابراین، ماهیت دقیق رابطه هلیکوباکتر پیلوری و دیابت و همچنین تأثیر آن بر کنترل قند خون، نیازمند بررسی بیشتر است.

نتایج جستجو بینش هایی را در مورد ارتباط بالقوه بین عفونت هلیکوباکتر پیلوری و دیابت و همچنین یافته های متناقض در مورد تأثیر ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری بر کنترل قند خون در بیماران دیابتی ارائه می دهد. تحقیقات بیشتر و مطالعات بالینی برای درک کامل پیامدهای عفونت هلیکوباکتر پیلوری بر دیابت و مدیریت آن مورد نیاز است.

2-چرا دیابت برای شما به عنوان یک محقق اهمیت داشت و به آن پراداختید؟

 دیابت یک بیماری مزمن متابولیک است که با افزایش سطح گلوکز خون مشخص می شود که در طول زمان منجر به آسیب جدی به قلب، رگ های خونی، چشم ها، کلیه ها و اعصاب ،کوری و قطع عضو می شود.  دیابت به عنوان یک بیماری خود ایمنی ،زمینه ساز بسیاری از عفونتها می شود و میتواند ابتلا به عفونت را طولانی تر و  عواقب خطرناک آنرا بیشتر کند

شیوع دیابت در ایران قابل توجه است و طی سالها روندی رو به افزایش دارد. بر اساس برنامه ملی پیشگیری و کنترل دیابت NPPCD در ایران، شیوع دیابت در بین بزرگسالان در سال 1383 8.4 درصد برآورد شد و در سال 2016 به 13.2 درصد افزایش یافت. مطالعه دیگری شیوع تقریباً 15.0 درصدی دیابت و 25.4 درصدی را برای پیش دیابت در میان بزرگسالان ایرانی گزارش کرده است. فدراسیون بین المللی دیابت IDF نیز شیوع 9.5 درصدی دیابت را در بزرگسالان در ایران نشان می دهد.این یافته ها بار فزاینده دیابت در ایران را برجسته می کند و بر لزوم پیشگیری و اقدامات مؤثر کنترلی تأکید می کند.

بر اساس گزارش فدراسیون بین المللی دیابت، شیوع جهانی دیابت در سال 2019 9.3 درصد برآورد شده است که به 463 میلیون نفر می رسد. پیش بینی می شود این عدد تا سال 2030 به 10.2% (578 میلیون) و تا سال 2045 به 10.9% (700 میلیون) افزایش یابد. شیوع در مناطق شهری (10.8%) بیشتر از مناطق روستایی (7.2%) و در مناطق پردرآمد (10.4) است   درحالیکه در کشورهای کم درآمد (4.0 درصد) افراد مبتلا هستند. حدود 50.1 درصد از افراد مبتلا به دیابت از ابتلای خود به این بیماری اطلاعی ندارند. اطلس دیابت IDF (2021) گزارش می دهد که تقریباً 537 میلیون بزرگسال (79-20 سال) با دیابت زندگی می کنند که 10.5٪ از جمعیت بزرگسال را تشکیل می دهد. پیش بینی می شود که این تعداد تا سال 2030 به 643 میلیون نفر افزایش یابد. اکثر افراد مبتلا به دیابت در کشورهای کم درآمد و متوسط زندگی می کنند.

3- این باکتر که شما روی آن مطالعه کردید چقدر شیوع دارد و چه نقشی در بیماری های انسان می تواند داشته باشد؟

با توجه به نتایج مطالعات انجام شده در جهان، عفونت هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل شایع برای بیماری های گوارشی است. شیوع عفونت با هلیکوباکتر پیلوری در کشورهای مختلف متفاوت است، اما در بسیاری از کشورها بین 10 تا 50 درصد جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد. این عفونت قطعا می تواند باعث بروز بیماری هایی مانند گاستریت، زخم معده، سرطان معده و دوازدهه و دیسپپسی شود و همچنین به صورت احتمالی در عفونتهایی نظیر دیابت بیماری های قلبی عروقی،برخی از بیماریهای نورولوژیک و برخی بیماریهای خونی مانند اتوایمیون نوتروپنی یا سندرم آنتی فسفولیپید و یا دیسکرازی پلاسماسل ها نقش دارد. نکته مهم این است که درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری با داروهای آنتی بیوتیک و داروهای مهار کننده اسید معده انجام می شود و اگر به موقع شناخته شود و درمان انجام شود جلوب بیماری های فاجعه بار را خواهد گرفت.

4-مطالعه شما چه نتیجه ای داشته است؟

ما مطالعه‌ای را در آزمایشگاه‌های منتخب در تهران انجام دادیم که آنتی‌ژن مدفوع هلیکوباکتر پیلوری را در افرادی که توسط پزشکان برای آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله معرفی شده بودند، اندازه‌گیری کردیم.

یافته‌ها: از 2500 بیمار مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های انتخابی، در مجموع 2025 بیمار (81%) سطح سرمی هموگلوبین گلیکوزیله   بالای 6.5% داشتند. از 2025 بیمار با سطح بالای هموگلوبین گلیکوزیله   پنجاه و دو درصد آنتی ژن هلیکوباکتر در مدفوع خود داشتند.  تفاوت معناداری بین جنسیت مشاهده نشد. در 52.84 درصد از افراد مبتلا به دیابت مثبت بود، در حالی که در گروه غیر دیابتی، آنتی ژن در 37.36 درصد موارد مثبت بود.  ما متوجه شدیم که تیتر آنتی ژن مدفوع با جنسیت  بیماران مرتبط نیست اما با سن آنها مربوط است و افزایش سن باعث افزایش عفونت به این باکتری و همچنین افزایش هموگلوبین گلوکوزیله می شود.

عفونت طولانی‌مدت با هلیکوباکتر پیلوری ممکن است با افزایش هموگلوبین گلیکوزیله ارتباط معنی‌داری داشته باشد. آزمایش عفونت هلیکوباکتر پیلوری، پایش منظم قند خون و سطح هموگلوبین گلیکوزیله  در افراد در معرض خطر می تواند از دیابت نوع 2 جلوگیری کند.

5- چه پیشنهادی برای محققین و درمانگران دارید؟

• توجه بیشتر به نقش عفونت با این باکتری در بیماری هایی با پیامدهای سنگین نظیر دیابت
• انجام تحقیقات با حجم نمونه بیشتر و حوزه های گسترده تر در مناطق مختلف با شرایط زیست بومی متفاوت و سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی
• توجه به جنبه های سلولی مولکولی در این مورد و تاثیرات این عفونت بر اپی ژنتیک بیماران

 

پادکست بررسی فروانی عفونت هلیکوباکتر پیلوری و عوامل همراه آن در مبتلایان به دیابت نوع 2 در برخی از مراکز درمانی دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی و مازندران